Waarom een spraakalarmsysteem installeren in een gebouw?

Nieuws

Een spraakalarmsysteem geeft de gebruikers van een gebouw in geval van brand, een terroristische dreiging of een natuurramp duidelijke instructies via stemberichten, zodat ze de passende maatregelen kunnen treffen overeenkomstig het noodplan.

Het voordeel van dit systeem is dat het efficiënter is en een grotere impact heeft dan een sirene, die voor een oefening kan worden aanzien of verwarring kan scheppen, wat de reactietijd gevaarlijk langer zou maken. Het spraakalarmsysteem biedt bovendien de mogelijkheid om aangepaste instructies te geven in functie van de plaats of situatie in het gebouw. Zo kunnen de gebruikers bij een alarm naar de veiligste evacuatieroute worden geleid.

Zodra er brand uitbreekt in een gebouw start de chronometer. Elke seconde telt dan om het verlies van mensenlevens (en materiële verliezen) te voorkomen.

Het bericht dat wordt verspreid, speelt een doorslaggevende rol:

Het verkort de reactietijd van de gebruikers van het gebouw door hen duidelijk te informeren dat het niet om een oefening of een technisch defect gaat.
Het verkort hun verplaatsingstijd door hen precieze instructies over de evacuatieroute te geven.

In andere gevallen kan er een ander bericht worden verspreid om de gebruikers bijvoorbeeld op te dragen in het lokaal te blijven waar ze zich bevinden (in een AMOK-situatie) en/of de ramen en deuren gesloten te houden (in geval van giftige rook) in afwachting van nieuwe instructies.

Het is mogelijk de berichten vooraf op te nemen en ze automatisch te verspreiden (op basis van een link met het branddetectiesysteem) of manueel in te schakelen (waarbij de operator een bepaald bericht afspeelt). Men kan zich ook rechtstreeks tot de gebruikers richten via oproepconsoles (microfoon met selectie van oproepzones voor de gebruikers) of consoles voor de brandweer.
Hoewel het Voice Alarm System in essentie voor veiligheidsdoeleinden bestemd is, beschikt het ook over zogenaamde comfortfuncties (Public Address) om informatie mee te delen (sluitingsuur, interne mededelingen, reclame, oproep van een bepaalde persoon enz.) en/of achtergrondmuziek te spelen.

Voice Alarm System (VAS): voordelen van een spraakbericht

In het dagelijkse leven worden we constant overspoeld door allerlei geluiden, lawaai, alarmsignalen en bellen. Het resultaat is dat veel mensen er nog weinig aandacht aan besteden. Diverse terreintests hebben uitgewezen dat een duidelijk spraakbericht veel doeltreffender is dan een sirene. Een dergelijk bericht is immers eenduidig, in tegenstelling tot een sirene. Wanneer mensen deze laatste horen, weten ze vaak niet hoe ze moeten reageren. Door duidelijke instructies te geven op het juiste moment, is het met het Voice Alarm System (VAS) mogelijk:

de reactietijd te verkorten;
de verplaatsingstijden te verkorten door te vermijden dat gebruikers de verkeerde weg nemen naar de uitgang;
gedrang en opstoppingen, paniek en daarmee gepaard gaande verwondingen te voorkomen;
een gecoördineerde, vlotte, geleidelijke evacuatie (per zone) uit te voeren.

De beste oplossing op basis van een risicoanalyse

De risicoanalyse is een sleutelelement in het beleid inzake de veiligheid van de gebruikers van een gebouw. De analyse is verplicht en dient als basis om te beslissen welke ontruimingsoplossing het meest geschikt is voor een bepaald gebouw. Soms zijn meerdere oplossingen aan te bevelen en wordt gekozen voor een gemengd systeem.

Om te weten welk ontruimingssysteem het meest geschikt is, stelt de NBN S21-111-1:2017 ons een reeks criteria voor, die als volgt zijn ingedeeld:

De gebruikers: hun mobiliteit en hun kennis van de plaats
De kenmerken van het gebouw: hoogte, oppervlakte, specifieke risico’s, ligging
Het type activiteit dat er wordt uitgevoerd

In een noodsituatie is de boodschap die we willen overbrengen aan een werknemer achter zijn bureau, een bedlegerige patiënt of een klant van een winkelcentrum niet noodzakelijk dezelfde. Een gebouw met 10 verdiepingen kan niet op dezelfde manier worden ontruimd als een gebouw dat enkel over een benedenverdieping beschikt. Gebouwen in de nabijheid van een industriezone, in het stadscentrum, op het platteland of op de oever van een rivier hebben verschillende behoeften waarmee rekening moet worden gehouden.

Op basis van die analyse kunnen we bepalen welk type VAS het best geschikt is voor het project van de exploitant: VAS P (publiek) of VAS C (gecodeerd). “Met een VAS P is het mogelijk een bericht te verspreiden dat alle gebruikers van het gebouw begrijpen, terwijl een VAS C enkel te begrijpen is voor het vooraf opgeleide personeel”, vertelt Pierre Buysens, VAS Productverantwoordelijke bij BEMAC.

Hij gaat verder: “Vandaag is het gebruik van een VAS niet wettelijk verplicht, maar net als voor branddetectie bestaat er een Belgische norm (NBN S21-111, compleet sinds de zomer van 2020), gewijd aan ontruiming met gebruik van een stembericht. De norm beschrijft de keuzecriteria (sirene of VAS), het werkingsprincipe, de na te leven technische voorschriften enz. Net als in de norm S21-100, die de branddetectie betreft, gaat het om een reeks aanbevelingen voor exploitanten en eigenaars van openbare gebouwen die hun installaties als goede huisvader willen beheren en hun gebruikers een aangepast veiligheidsniveau willen bieden. Onze rol is de beheerders en/of veiligheidsverantwoordelijken van gebouwen te informeren en te sensibiliseren omtrent het bestaan van deze oplossing en hen alle instrumenten te verstrekken die nuttig kunnen zijn om een beslissing te nemen. Vervolgens implementeren we de gekozen oplossing.”

uittreksel uit NBN S21-111-1

Een evacuatiesysteem dat aan de wettelijke vereisten voldoet

Om de veiligheid van alle aanwezigen in geval van brand te verzekeren, beantwoordt het Voice Alarm System of spraakalarmsysteem aan heel strenge regels en richtlijnen:

de Europese normen voor branddetectie en -alarm (EN54)
het beleid inzake brandpreventie op de werkplaats, beschreven in de Codex over het Welzijn op het werk
CE-markering en prestatieverklaring
Belgische normen betreffende branddetectie- en brandmeldsystemen NBN S21-100, NBN S21-111 (ter vervanging van EN60849 en EN50849)
Technische en productvereisten (normen EN54-4, EN54-16, EN54-24)

Het Voice Alarm System: 4 basisprincipes

Het moet altijd operationeel zijn

We weten nooit wanneer zich een noodsituatie gaat voordoen. Het VAS moet dan ook altijd operationeel zijn. Meervoudigheid en functiebehoud zijn essentieel op alle niveaus van de installatie: in geval van defect van een van de luidsprekers is er altijd een noodluidspreker beschikbaar om het over te nemen. Hetzelfde geldt voor de elektrische stroomtoevoer: het systeem beschikt over een secundaire voeding op batterijen, die het systeem 24 uur lang in werking kunnen houden. De gebruikte kabels zijn vuurbestendig en voor elke uitgeruste zone zijn er twee lijnen van luidsprekers voorzien, zodat de helft van de luidsprekers altijd operationeel is. Alles is voorzien om de kans op eventuele defecten of ongevallen tot een minimum te herleiden en desgevallend hun effecten te compenseren.

Het moet overal te horen zijn

Om voor iedereen en in alle situaties begrijpelijk te zijn, moet de verspreiding van het bericht aan meerdere criteria voldoen:

Het akoestische drukniveau (SPL, uitgedrukt in dB) moet aan een minimale drempel voldoen en hoger zijn dan dat van het gemiddelde omgevingslawaai (+10dB).
De begrijpelijkheid van het bericht wordt eveneens gemeten en vastgesteld (STIPA index).
De taal/talen van de berichten (in functie van de gebruikers van het gebouw)
Het dekt alle gewenste zones:
Totale dekking: het Voice Alarm System dekt alle zones van een gebouw;
o Gedeeltelijke dekking: het spraakalarmsysteem dekt een of meerdere vuurbestendige delen van een gebouw;
o De niet door het VAS gedekte zones worden voorzien van sirenes

Het moet zichzelf bewaken

Een VAS is een audiosysteem dat de staat van zijn elementen en verbindingen zelf kan bewaken. Het is zodanig geprogrammeerd dat het onregelmatigheden onmiddellijk meldt. De verbindingen met de branddetectiecentrale staan onder permanente controle, zodat de sitebeheerder binnen de kortst mogelijke termijn een controle of herstelling kan voorzien.
Niets mag aan het toeval worden overgelaten.

Het is gebruiksvriendelijk

In een noodsituatie moet het VAS onbelemmerd te gebruiken zijn. Het ontwerp is intuïtief en gebruiksvriendelijk. Na de implementatie krijgen de gebruikers een korte theoretische en praktische opleiding, zodat ze het instrument goed kennen.

Onze experts bij BEMAC beschikken over de nodige bekwaamheden om een VAS-oplossing samen te stellen die op uw project afgestemd is. Ze streven naar een optimale veiligheid van de gebruikers van uw gebouw en zorgen ervoor dat de berichten perfect hoorbaar zijn in elk van de uitgeruste zones. Neem contact met ons op voor meer informatie.